AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ(AİHM) BAŞVURULARINDA İZLENECEK YOL

AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU

 

Bireysel başvuru hakkı, sözleşmeye taraf olan bir devletin yargı yetkisi içinde bulunan ve sözleşmede güvence altına alınan hakların ihlal edilmesinden dolayı zarar gördüğünü iddia eden herkese tanınmıştır.

 

KİMLER BAŞVURUDA BULUNABİLİR?

• Başvuruda bulunmak için hakkın ihlal edildiği devletin vatandaşı olmaya veya tam ehliyetli olmaya gerek yoktur. Başvuru hakkı, bireylerin yanında hükümet dışı örgütlerle kişi gruplarına da tanınmıştır.
• Mahkeme hayatta olmayan biri adına yapılan başvuruyu kabul etmez. Ancak mirasçısı veya yakın akrabasının başvurusunu kabul edebilir.
• Mahkemeye çocuklar da başvurabilir. Çocuklar, ebeveynlerinin ulusal hukuk açısından yasal konumlarının uygun olması koşuluyla, ebeveynlerinin birisi tarafından temsil edilebilir.
• Sözleşmede güvenceye alınan hakların ihlali sebebiyle doğrudan ya da dolaylı olarak mağdur olanlarda mahkemeye başvurma hakkına sahiptirler.
• Başvuru da bulunabilmesi için başvuru konusu olayın sadece mağduru olunması gerekmez. Mağduriyetin dolaylı ve potansiyel mağduriyet şeklinde de olabilir. Mahkemenin bu yönde kabul kararları mevcuttur.

 

MAHKEMEYE BAŞVURMA SÜRECİ

Mahkeme, uluslararası hukukun genellikle tanımış olduğu kurallara göre iç hukuktaki bütün başvuru yolları tüketildikten sonra ve konu hakkında son kararın verilmesinden itibaren 6 ay içinde yapılan bir başvuruyu ele almaktadır. Dolayısıyla Türkiye içerisinde iç hukuk yollarının tamamen tüketilmesi akabindeki 6 aylık süreye dikkat etmek gerekmektedir.

Örnek olarak, iç hukukta verilen nihai kararın tarihi 20 ocak ise, başvuru formunun en geç 20 temmuz gece yarısından önce gönderilmesi gerekmektedir. Başvurusu süresi, 15. Protokol yürürlüğe girdikten sonra 6 aydan 4 aya düşecektir.

 

BAŞVURU NASIL YAPILMALIDIR?

Başvuru dilekçe ile yapılacaktır. Dilekçe matbu olup, başvuranın kimlik bilgilerini, ilgili olgu ve ulusal süreci özetini, ihlal edilen sözleşme maddeleri dilekçede özenli bir şekilde belirtilmelidir.

 

Başvuru mutlak surette imzalı olmalıdır. Eğer başvurunun bir avukat aracılığıyla yapılması durumu söz konusu olduysa, başvuru formunun yetki belgesi bölümünde tarih ve başvurucunun ıslak imzası olmalıdır. Aynı zamanda belirtilmiş olan yetki belgesi bölümünde avukatında ıslak imzasının bulunması gerekmektedir.

Mahkemenin resmi lisanları İngilizce ve Fransızcadır. Ancak başvuru Türkçe olarak da yapılabilmektedir. Mahkemeye faksla veya elektronik posta ile yapılacak başvurular daha sonra posta ile gönderilecek başvuru metniyle teyit edilmedikçe geçerli sayılmayacaktır.

 

 

AİHM’DE HANGİ BAŞVURULAR KABUL EDİLMEZ?

• İç hukuk yolları tüketilmesinden ve ulusal mahkemelerde verilen nihai kararın üzerinden 6 ay geçtikten sonrasında yapılan başvurular
• Mahkemece daha önce incelenmiş, uluslararası bir başka soruşturma ve çözüm organına sunulmuş başvurunun konusuyla esas olarak aynı olan başvurular
• Başvurunun açık dayanaktan yoksun olması
• Başvuru hakkının su istimali söz konusu olması

Mahkeme başvurunun her aşamasında başvuruyu kabul edilemez ilan edebilme yetkisine sahiptir.

Başvuru sahibinin milliyeti ve ikametgahının sözleşmeye taraf bir ülkede olup olmamasının başvuruda bir önemi yoktur.

 

 

 

NOT: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvurularda mahkeme, şekli açıdan çok ciddi bir inceleme yapmaktadır. Şöyle ki, ülkemiz nezdinde yapılan başvuruların %90’ı şekli eksikliklerden dolayı reddedilmektedir. Böyle bir durumun yaşanmaması ve etkili bir başvuru gerçekleştirebilmek için bu alanda kendini yetiştirmiş uzman avukatlarımızdan hukuki destek ve mütalaa alabilirsiniz. Saygılarımla..

 

 

Stj. Av. Muhammed Burak YILMAZ